Đối thoại cùng sông

Đối thoại cùng sông

Trần Khải Thanh Thuỷ

“…lũ lãnh đạo các
ngươi không phải giặc Minh, nhưng vì dốt nát, tham nhũng nên đâu có biết yêu
thiên nhiên đất nước Việt Nam, đâu có nghĩ tới sức chịu đựng có hạn của nó. đã
“giàu xổi” lại “ăn xổi ở thì”, được chăng hay chớ, mạnh ai nấy phá, bạo ai nấy
cướp…”

-Chảy đi sông ơi.



-Tôi không thể chảy được nữa rồi



-Sao vậy?



-Tất cả là do sự tham lam ngu dốt, bảo thủ của lũ lãnh đạo các người đấy



-Kìa giữa thế kỷ 21 này, loài người đã tiến những bước nhảy vọt trong mọi lĩnh
vực hiện đại hoá, công nghiệp hoá, sao còn có thể bảo là lãnh đạo bảo thủ, ngu
dốt được ?



-Phải, lũ lãnh đạo các người cậy “rừng vàng, biển bạc” tài nguyên thiên nhiên
phong phú, trữ lượng lớn, chất lượng cao, dễ khai thác...nên ra sức tàn phá...
ta làm sao nằm ngoài ngoại lệ của sự ngu dốt đó được?



-Thế sự thực không phải vậy sao, từ bé ta đã được học về điều kiện giàu có ,
phong phú, thiên nhiên ưu đãi để tự hào mình là người Việt Nam mà?



-Phải, chính lòng tự tin ngây thơ đó của lũ lãnh đạo nhồi sọ đã và đang giết
chết các người đó. Sao các ngươi không tự hỏi mình, nếu tiềm năng giàu có thế
sao bao nhiêu năm qua các ngươi vẫn nghèo, tổng thu nhập mỗi đầu người thấp nhất
nhì đông Nam á, còn so với thế giới chỉ hơn được vài nước Châu phi?



-Thì do lỗi tại chiến tranh mà



- Lại nguỵ biện, Chiến tranh ra khỏi bờ cõi 31 năm trời nay, mọi đường lối chính
sách kinh tế của lũ lãnh đạo các người vẫn luẩn quẩn trong vòng vây của sự đói
nghèo túng quẫn, bài toán kinh tế luôn mang nghiệm âm, mà nhà ngươi vẫn đổ tại
chiến tranh được, thật nực cười.



-Chẳng phải suốt bao năm chiến tranh máy bay Mỹ rải chất độc da cam triệt hạ mầm
sống của rừng sao?



-Tất nhiên điếu ấy có, song chỉ là muối bỏ biển so với 31 năm xây dựng và phát
triển bất chấp môi sinh của lũ lãnh đạo các người thôi. Sự thực nằm ở ngay cái
hình dạng đất nước ngươi đó



-Hình chữ S ư ?



-Phải, từ khởi nguồn dân tộc, nó đã sai và không chịu sửa sai nên lỗi lầm chồng
chất, một sai lầm của lãnh đạo cả dân tộc phải trả giá bằng mấy chục năm, huống
hồ đất nước ngươi làm gì có người giỏi, người tài, chỉ sai lầm nối tiếp sai lầm



-Kìa, Hưng đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, Lê Thánh Tông...



Thời đó xưa rồi. Vua sáng tôi hiền, còn hiện tại vua dốt, nên
tôi phải đần để dễ bề mị dân, xuyên tạc sự thực, bóp méo lịch sử,
gian trá phiếu bầu.



-Thì ra là như vậy. Ngươi đúng là Thần sông có khác



-Thôi không miên man nữa ta muốn nói với ngươi vài điều về lịch sử đau thương
của ta, về sự dự đoán trước đó của một số nhà khoa học



-Vâng có điều gì xin sông cứ nói, biết đâu loài người chúng ta có thể khơi thông
dòng chảy cho sông...Ngày xưa chắc sông phải đẹp lắm?



-Phải ta như một cô gái trẻ trung óng ả, nơi hò hẹn của trai gái trong làng ,
nơi cung cấp cá tôm cho ngư dân quanh vùng, nơi bơi lội tung tăng của bầy trẻ
nhỏ, đẹp đến nỗi nhà thơ phải thốt lên:

Quê hương tôi có con sông xanh biếc

Nước trong xanh tha thiết bốn mùa

Tâm hồn tôi là buổi trưa hè

Toả mát xuống lòng sông bát ngát .

-Chả lẽ đã thành huyền thoại, cổ tích
rồi ư?



-Thì nhà ngươi cứ tưởng tượng xem, kể từ 1975 đến nay, hàng ngàn công ty được
phép khai thác gỗ, chặt phá rừng dưới dạng xuất khẩu gỗ. Hàng triệu gia đình còn
lại đều là hậu duệ nhiều đời của chàng Thạch Sanh tiền sử, quanh năm đóng khố
cởi trần, sống bằng nghề đốn củi đốt than, thẳng tay phá rừng lấy gỗ bán cho
hàng chục triệu gia đình cần chất đốt dưới xuôi, gấp triệu triệu lần ông tổ của
chúng...làm gì ta chẳng bị giết chết



-Thì ra mối quan hệ giữa các loài trong quần thể sinh thái môi trường, sinh cảnh
cũng gắn bó nhau chặt chẽ khăng khít như vậy sao?



-Chứ sao: Như môi với răng- môi hở thì răng lạnh. Có điều dưới sự chặt hạ lấn
lướt của lũ ngu dốt các người-môi chẳng những không che chắn cho răng khỏi lạnh
được còn bị răng cắn bập vào môi...Ngoài việc nhăn nhó, khóc lóc vì chảy máu
sưng vều lên, môi chẳng còn cách nào để chống lại, dù van xin, khuyên bảo cũng
đã nhiều



-Nhưng nhà nước đã có lệnh bãi bỏ việc xuất khẩu gỗ mà? làm sao rừng lâm vào
trạng thái kiệt quệ đến mức không giữ nổi nước, không chống được sự xói mòn, làm
sông cạn trơ cả lòng, nứt nẻ như vậy?



-Ôi, thật là mất bò với lo làm chuồng, mất rừmg mới lo ...giữ rừng .Từ năm 1993
có lệnh ấy thì rừng đã bị triệt hạ mất 3/4 rồi, 14 còn lại trong tình trạng bị
triệt phá đúng quan điểm của Việt Minh cộng sản: Không cho chúng nó thoát, chúng
ta bỏ qua sẽ có thằng cướp ngay...Thế là thiên nhiên bị tiêu diệt thẳng tay,
vong hồn rừng ngày đêm nức nở , ai oán...Sự thiếu thốn cây xanh đã làm thay đổi
cả thời tiết. Mưa đổ ào xuống trong vòng vài tháng gây lũ lụt ứ tràn ở khắp nơi,
sau đó là hạn hán và rừng lại tiếp tục bị cháy …14 năm nay rồi, rừng chỉ còn
thoi thóp…tất cả do lũ lãnh đạo cộng sản các người đó.



- Trời đất ơi, sao sông có thể kết tội lãnh đạo chúng tôi tàn ác hơn cả quân
Minh ư ? Ngày xưa Nguyễn Trãi kể tội quân Minh sang tàn phá cướp bóc nước Đại
Việt chúng ta là: Tàn phá cả côn trùng thảo mộc...



-Phải, lũ lãnh đạo các ngươi không phải giặc Minh, nhưng vì dốt nát, tham nhũng
nên đâu có biết yêu thiên nhiên đất nước Việt Nam, đâu có nghĩ tới sức chịu đựng
có hạn của nó. đã “giàu xổi” lại “ăn xổi ở thì”, được chăng hay chớ, mạnh ai nấy
phá, bạo ai nấy cướp, làm gì chả ăn phải quả đắng? làm gì chả ác hơn giặc Minh?



-Thể nào trong dân gian có thơ:

Từ ấy nước tôi tràn lũ lụt

Màn trời... chiếu nước khắp muôn nơi

Làng tôi là một vùng hoang hoá

Hết sạch hương và bặt tiếng chim ca

-Thật là chí lý. Đó cũng là điều ta
muốn cảnh báo cho lũ lãnh đạo các ngươi biết. Hãy ra khỏi đáy giếng đi xem sự
thực các người có cái gì ? Hay đất chật người đông, thiên nhiên bị tàn phá, tài
nguyên ít ỏi, con người thiếu ý thức ...Cho nên dân số đứng thứ 13 trên thế giới
song kinh tế các ngươi mới chết dí ở vị trí 164 trên tổng số 180 nước chứ , lũ
lãnh đạo các người ăn như rồng cuốn, nói như rồng leo, còn làm như mèo mưả,
thua cả nước láng giềng lạc hậu là Lào, chả trách ...



- Vâng! Vâng dù ngu dốt tôi cũng hiểu ra phần nào, cảm ơn sông đã giúp ta mở mắt
và nhỏ lệ cùng sông



- Một mình ngươi mở mắt và nhỏ lệ thì ăn thua gì, quan trọng là lũ lãnh đạo các
người kia? Bọn chúng chỉ giỏi mua quan bán tước, tham quyền cố vị, trị tội dân
oan thôi, có làm được gì cho dân cho nước đâu?



- Nhưng, đã đến thời dân thắng, Đảng thua rồi mà, chờ tổng thống Bush sang là
tình hình sẽ thay đổi nhiều lắm đó



- Ôi dào!

Bush sang rồi Bush lại về

Còn Đảng cộng sản cứ ghè dân đen.

Đảng thì ăn trốc ngồi trên

Mặc dân khắp nước kêu rên cả đời

- Sao cơ? Tưởng nó chỉ ghè các nhà
dân chủ, ngừơi bất đồng chính kiến vì sợ họ bóc trần bộ mặt thật bẩn tưởi nhơ
nhớp, chuyên cướp bóc của Đảng ra trước bàn dân thiên hạ thôi chứ, sao dám động
đến dân? Dù sao người dân cả nước cũng thức tỉnh rồi, không cẩn thận sẽ ghè lại
lũ ăn hại, đái nát chúng nó ấy chứ.



- Cũng phải chờ thôi, vì đến giờ phút này, sau 76 năm cướp bóc, Đảng Cộng sản
cũng hết thiêng rồi, chỉ còn chờ ngày khiêng ra ngoài đồng, đào hố chôn chặt nữa
thôi



- Khi ấy sông sẽ lại chảy chứ.



- Ta ư? Ta chỉ còn được chảy róc rách trong lòng người dân thôi, vì những chính
sách ngu đần dốt nát, hoạch định kinh tế sai trái của đảng mà bao sông suối ao
hồ vơi cạn sạt lở, đổ vỡ tùm lum rồi còn đâu nữa.



- Ừ nhỉ, mong sao ngày đó đến thật gần, ngày mà "Bắc Nam xúm lại, lật nhào đảng
ta" ấy. Thắng giặc Đảng rồi, nhất định ta sẽ đắp bờ, xây đập, khơi thông dòng
chảy, để sông đàng hoàng, to đẹp, hơn mười lần xưa.



- Ngươi đúng là con cháu của Hồ tặc có khác. Gần Hồ ắt hẳn hôi tanh mùi Hồ, thôi
về đi, chớ có moi tư tưởng của cụ Hồ ra đây mà chọc ta nữa. Từ năm 1969, tư
tưởng áy đã tan rữa, bốc mùi hôi tanh nồng nặc, đầu độc cuộc sống của 83 triệu
người dân Nam các ngươi rồi, ngươi không biết sao?



- Ôi thật thế ư, sao lúc nào trong tai ta cũng chỉ văng vẳng tiếng hô " muôn
năm, muôn năm nhỉ?



- Giời ạ. Chẳng qua lũ lãnh đạo các ngươi thích ăn xác chết, ngửi xác chết nên
mới tung hô như thế chứ. Ngươi không biết 83 triệu người Việt Nam, trong suốt 38
năm giời rên xiết lầm than chỉ vì " sống, chiến đấu, lao động và học tập theo
…thân xác Hồ vĩ đại". Đưa Việt nam vào toa tàu vét của thế giới, ngắc ngoải thoi
thóp đấy sao …



- Vâng, xin cám ơn sông, vì sông đã giúp ta mở mắt một lần nữa. Giờ thì ta đã
hiểu tại sao cùng là nền văn minh cầm đũa mà thu nhập GDP của Nhật gấp Việt Nam
đúng 100 lần.



- Vì người Nhật không bao giờ làm theo di chúc của người đã chết chứ sao. Có thế
mà đến tận giờ phút này ngươi mới hiểu …Thôi về đi …về mà trình diện công an kẻo
thấy ngươi vắng mặt lâu quá là chúng lại lồng lên tìm đấy. Ngươi không thấy các
vết chân chó quanh bờ ta à? Về đi, khi nào khỏi vòng tăm tối rồi, nhớ ra đây tìm
ta, ta sẽ giúp ngươi tố cáo bọn Đảng tặc, công an tặc, dìm chết chúng giữa lòng
ta.



Vâng- nhất định thế rồi, thời phải thế, thế thời phải thế. Chào sông nhé, sông
ơi.

Hà Nội - những ngày
vô cớ bị đảng khám nhà, bắt người, cướp tài sản

16-9-2006

Trần Khải Thanh Thủy

Hang Đá

Hang đá

Trần Khải Thanh Thuỷ

“… Liệu thế hệ cháu con có phải viết tiếp bản tuyên ngôn độc lập thứ 4
cho nước nhà không nhỉ, và bao giờ sẽ viết? …”



 

Từ ngày chuyển nhà sang ngoại ô ở ẩn,
tôi cứ thích gọi nhà mình là hang đá, đơn giản vì 11 năm nghe theo tiếng gọi của
Đảng, đi khai hoá văn minh cho đồng bào dân tộc, giỏi tiếng Mường ngang tiếng
Kinh, cảnh vật núi rừng thật mê hồn, nhưng đời sống tinh thần thì mê mụ... vì
nghèo đói cả thân xác lẫn tinh thần. Bây giờ ngoảnh đầu nhìn lại, không hiểu sao
mình sống qua được những ngày u uất đó. Thiếu thốn cả bánh mì và hoa hồng. Lương
không đủ để về thăm mẹ mỗi tuần một lần, sách báo như quả cấm trên non cao, phải
trèo đủ 99 bậc mới mong tìm được (chẳng ai dại mất thời gian hoặc bươu đầu sứt
trán chỉ vì mấy con chữ). Thành ra chỉ có bài bạc, "tiến lên" là giết được mọi
thời gian rỗi rãi. Cuộc sống cứ lặng lẽ trôi đi như bản năng bất tận, mù quáng.
Ánh sáng của Đảng của bộ, của sở, của phòng giáo dục có muốn leo lên, gặp phải
dốc Cun dựng ngược 17 km, hay dốc Quy Hậu ngoằn ngoèo hun hút trong bóng lá cũng
phải quay đầu trở lại, chạy mất dép. Đã trót nghe theo lời Đảng gọi rồi, muốn về
-chỉ là cửa ngõ thủ đô- cũng mất cả bữa cơm thịnh soạn và một chiếc xe đạp cuốc,
song ngẫm ra hãy còn may chán, vì nhờ chút quen biết mà được giúp. Nếu không,
giáo viên miền xuôi đông như lợn ỉ, có sẵn cám bã, chuồng trại đâu mà chen ?



Từ khu trại chăn nuôi bò do nông trường nhường lại để các thầy chăn dắt học sinh
một cách tạm bợ, được chăng hay chớ, có méo mó hơn không, về được khu vực trường
thành chuồng và trò thành bầy nơi “cửa ngõ thủ đô" đã là cả một sự kiện long
trời lở đất. Đời sống tinh thần có khá lên, song "cơm vua lộc nước" do Đảng bố
thí thì đâu chả rứa. Bao nhiêu "cơm vàng cơm bạc nhà ta" Đảng độc quyền, độc tài
một mình một mâm, một mình một chiếu chiếm hết, chỉ chút canh thừa, cơm cặn, cơm
hẩm, cháo ôi sót lại Đảng nhường cho dân. Tầng lớp tri thức, lẽ ra phải được
trọng vọng, dưới con mắt của Đảng vô học chỉ là cục phân bón cho ruộng cả, ao
liền của Đảng. Nào cửa hàng Tôn Đản, Nhà Thờ. Cả một nông trường đặt ở ngoại ô,
nuôi toàn gà ri, lợn sữa, tám thơm cung cấp cho Đảng độc tài, vô học... Bù lại
Đảng thí cho một nắm cơm chim, ăn bữa nay, lo bữa mai, cố bôi ra cho đủ 30 ngày,
dù là rau hay cháo...



Kiếp sau, nếu được làm người, chỉ xin đừng bao giờ được sống giữa lòng Đảng nữa,
có thế mới thoát ra khỏi cảnh nghèo nàn, lạc hậu, đêm giữa ban ngày, cá lớn nuốt
cá bé, bè Đảng ăn thịt lẫn nhau. Hàng triệu người phải nhoài ra khỏi lòng Đảng
vốn tối như hũ nút để tìm một cuộc "giãy chết" nơi chân trời xa lắc, đó là các
nước Tư Bản chủ nghĩa vốn bất công bóc lột, mà sự "ưu việt" chỉ bằng 1/1 triệu
hệ thống xã hội chủ nghĩa(!) Thà chỉ còn một bộ xương giữa biển thẳm do cá mập
ăn thịt còn hơn thành một bộ xương bày giưã mâm vàng, chén ngọc của Đảng Cộng
sản. Cách mạng có nghiã là cách mẹ cái mạng của chính những đứa con đẻ của mình
đi, để vinh thân, phì gia, nuôi thân béo mầm. Loài người muôn đời dã man hơn ác
thú, cá mập ăn thịt người xong lửng dạ bỏ đi, còn lòng Đảng Cộng sản Việt Nam
thì tham lam vô đáy, ăn thịt con dân không tiếc. Ai thoát được, thành Việt Kiều
yêu nước có thân thế- như thanh nam châm để Đảng bám vào, giở trò mị dân, mơi
móc bằng những ngôn từ đẹp đẽ: "Liễu điều phủ lấy giá gương, Người trong một
nước phải thương nhau cùng". Đâu có biết liễu điều hoen ố từ lâu rồi, còn giá
gương kia thì tam tứ phen bị họng súng của Đảng đập nát! Nào cải cách ruộng đất,
nào chỉnh huấn, chỉnh quân, nào nhóm xét lại chống Đảng v.v và vv. Chỉ tấm gương
nào được cấu tạo bằng thuỷ ngân láng sắt thép, hoặc ở ngoài tầm ngắm của Đảng
mới may mắn sống sót. Khi nào hết từ tính, hết khả năng lợi dụng moi móc rồi,
Đảng tặng ngay cho hai chữ “phản động”, “thối nát”, “bám đít đế quốc”.



Bao người dân tưởng Đảng làm như Đảng nói, xúm xít vây quanh, như những mẩu sắt
bám vào thanh nam châm, nào ngờ Đảng vẩy mạnh một cái, thế là bắn tung toé sứt
đầu mẻ trán, suốt đời ôm hận, không hiểu Đảng ra sao? Cả cuộc đời theo Đảng, gối
đất, nằm sương, tưởng ngày hoà bình được sống trong ánh hào quang của Đảng, ai
ngờ ngắc ngoải dập vùi thế này ư? Còn ảo tưởng, còn coi Đảng như nam châm bám
vào, Đảng vẩy càng mạnh, mạnh đến mức hết sạch khả năng bám mới thôi. Hãy nhìn
tấm gương của những người dân khiếu kiện của 64 tỉnh thành cả nước đấy. Cả dùi
cui, cả xe cứu thương, giơ cao, đập mạnh, cho đến khi dán xuống nền của trại
giam mới thôi. Tất cả chỉ vì một tội ảo tưởng, coi Đảng và chính quyền là của
mình, thiêng liêng thân thiết như cha mẹ, nên giở thói nhũng nhẽo, quấy rầy (dù
là có lý).



Đến giời bây giờ cũng quay mặt làm ngơ để các con giời ăn hối lộ nữa là Đảng -
trung tâm đẻ ra các con giời. Ai bảo dại, cứ có nén bạc là đâm toạc họng Đảng
được thôi. Đảng sẽ bày binh, bố trận, theo đúng ý của người chủ cây vàng, việc
gì phải biến thành sắt bám vào nam châm của Đảng? Trong khi Đảng lại muốn bám
vào thanh nam châm của người khác có giá hơn, làm gì chả bị Đảng vẩy mạnh? Không
khéo nát xương, bầm thịt như chơi.



15 năm theo Đảng ăn cơm cặn, canh thừa, một đồng xu dính túi không có, trong khi
cậu em nhờ tiêu chuẩn của mẹ: 38 năm bị Đảng cầm tù, vạc đến trơ xương sọ ra,
mới thoát được ra khỏi lòng Đảng, lại còn mò về - chỉ vì nhà con một, dòng họ
độc đinh, trong khi những đứa khác ra đến biển là xổ lồng tung cánh, có hoạ ngu
mới mò về nếu không muốn bị bố mẹ từ mặt, cấm cửa, bóp cổ, chỉ vì cái tội sướng
không biết đường sướng, đã hy sinh đời bố rồi nay lại muốn mất mát luôn cả đời
con nữa ư ? Trong khi bố đã đam mê lầm lạc, cả đời phá sản rồi, con vẫn chưa
trắng mắt ư? Hoặc lại muốn như bố: Trắng cả mắt lẫn tóc, lẫn tay giữa đêm đen
của Đảng tạo dựng... Thế là cái nhà tập thể (phải đổi bằng bao công lao dựng tạo
của ông bà ngoại) ở 53 Hàng Gai cũng chẳng có đủ diện tích mà ở. Không lẽ cứ kéo
dài kỷ nguyên "chó nằm gầm chạn mãi" trong khi cậu em đang đệm êm, chăn ấm nơi
xứ người, trở về phải ra ở ngoài ban công, tổng diện tích chưa đầy 4 mét vuông,
kê vừa đủ một cái phản nhỏ để nằm... Còn mẹ, vừa xót con trai, vừa muốn có con
dâu... đành phải nhắm mắt bước đi. Đất nội thành còn ối, nhưng một mét đất mấy
chỉ vàng như thế tiền đâu mà mua? Bèn trượt chân quá đà sang tận ngoại thành
cách Hà Nội mười km ở ẩn, gõ cửa trăm nơi để vay tiền làm nhà, thắt lưng buộc
bụng đúng 5 năm mới trả hết nợ, tết nào cũng là tết không xu, vì nhặt nhạnh bòn
mót được bao nhiêu đem trả nợ hết cả. Nhà xây xong rồi, chỉ là hang gạch đá rỗng
không, ngoài cái giường tha từ bà và cái xe đạp từ tiền quảng cáo bia của chị
Nguyễn thị Anh Nhân (tổng giám đốc hãng bia Carlberg) ra, cái bếp để dùng không
có. Bà hàng xóm thương tình gọi qua bờ tường dúi cho cái rổ cũ và con dao dùng
dở, làm mình cảm động rơi nước mắt, nhưng không có bếp thì lấy rổ, lấy dao làm
gì? Đành lí nhí cám ơn rồi quay đi, ruột đau như cắt, ngày ngày hai bữa cơm bình
dân hạng xoàng cho xong.



Người Trung Quốc nói: Nhà đóng cửa hoá núi cao, vực sâu. Nhà mình không cần đóng
cửa mà ngược lại "Cổng độc lập tha hồ khép mở, nhà tự do thả sức ra vào" cũng
vẫn là hang đá, vì cách sông, cách cầu, xa xôi khuất nẻo chả ai có công lên việc
xuống gì mà phải mò tới, ngay trong họ hàng ruột thịt 10 năm nay còn chưa biết
nhà anh chị hay cháu ruột cơ mà.



Dù sao cái hang đá này đã gắn bó bao nhiêu kỷ niệm vui buồn của đời mình. Người
xưa dạy: Công nợ trả dần, cháo nóng húp quanh, còn mình thì ăn đã chả đủ lại còn
phải dồn vào trả nợ trước tết. Tuy không bỏng lưỡi, bỏng môi vì buộc phải húp
nhanh cho chóng hết nợ, nhưng lâm cảnh tết không xu. Bao nhiêu lương, thưởng,
nhuận bút vơ vén, gặt hái được dồn vào trả nợ. Tết 5 triệu, tết 3 triệu. Thế là
đành để con ở với bà, coi như còn có hương vị, phong cảnh tết, hai vợ chồng khoá
trái cửa, chốn chui trốn lủi trong hang đá, không hoa, không bày vẽ gì hết, bà
ngoại có sốt ruột gọi điện thoại sang ăn chực được bữa nào hay bữa ấy... Ấy thế
rồi cũng qua tết... Khổ không khác gì những cái tết của thời nghèo đói, bao cấp
mà trên giường tầng của khu ký túc xá trường đại học Sư Phạm, mình và cô bạn tên
Hà đã từng kể cho nhau nghe (Những cái tết bám sâu vào trí óc non nớt của bọn
mình đến chết). Nhà Hà ở Nam Định, bố mẹ đều là công nhân cầu đường, 6 đứa con,
cả nhà không còn một hạt gạo, mẹ Hà len lén cầm bao tải, giả bộ như đi đong gạo,
song... trông trước, trông sau không thấy ai để ý liền xà vào cửa hàng rau ế,
tha về một đống củ xu hào ôi, vừa luộc ăn trừ bữa, vừa thả thêm nhúm gạo vào nấu
cháo, còn lại đem muối để làm thức ăn sau tết thay dưa cà. Bánh chưng, thịt mỡ
chỉ có ở trong mơ... Nhà mình chỉ có năm người: Bố mẹ và ba con, lại giữa thủ đô
nghìn năm văn hiến, lương của cả bố lẫn mẹ cộng vào ngót nghét một trăm nghìn,
cũng khổ sở đói nghèo quanh năm, thức ăn thì quanh năm chỉ rau và lạc, cùng lắm
là quả trứng, bìa đậu, cá thịt là chuyện hãn hữu. Đêm 28 tết, mẹ len lén ra khu
ruộng trước cửa (cũng là đằng sau của bếp ăn trường đại học Thuỷ Lợi) xúc một rổ
cuộng dưa đem về, tỉ mẩn suốt đêm tước hết lớp xơ phía ngoài đi, thái ra xào
thay rau, coi như đỡ được vài hào (vì cấp dưỡng của trường phục vụ một lúc hàng
trăm sinh viên lấy đâu ra thời gian mà nhặt, mà tước).



Vẫn biết cơm mẹ thì ngọt, cơm thiên hạ mới đắng mà sao mình nghẹn đắng cả cổ
họng, không sao mà nuốt nổi, thương mẹ, thương mình và khó hiểu cho cuộc đời này
quá. Làm rã phổi, bỏng họng, sao không có lấy một phút an nhàn, sung sướng. Chủ
nghĩa xã hội mà như chuồng trại, lợn, bò thế này ư ? Cả cái tết cũng không thoát
khỏi cảnh nghèo, cái đói. Bác ơi, bác ở đâu? Liệu thế hệ cháu con có phải viết
lại lịch sử cho dân tộc Việt Nam không, khi Đảng Cộng Sản cứ dương dương tự đắc:
"Ba keo mèo mở mắt". Bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc là do Lý Thường
Kiệt viết năm 1017: "Sông núi nước Nam vua Nam ở, Rành rành định phận ở sách
trời". Bản thứ 2 là Bình Ngô Đại cáo của Nguyễn Trái viết năm 1414: "Như nước
Đại Việt ta từ trước. Vốn sinh nền Văn Hiến đã lâu... Và bản thứ ba là do chủ
tịch Hồ Chí Minh mượn lời của tuyên Ngôn Pháp và Mỹ viết năm 1945: “Mọi người
sinh ra đều có quyền bình đẳng”. Tạo hoá cho họ những quyền đó. Đó là quyền được
ăn, mặc ở v.v. Bây giờ nước có độc lập, sao dân khổ như trâu như chó? Đảng cậy
mình có trăm tay nghìn mắt, tim sắt, gan đồng, nên cứ vơ được gì cho mình là vơ,
trong khi bụng lãnh đạo Đảng thành mồ chôn sơn hào hải vị của khắp 64 tỉnh
thành, thì dưới cái máng thức ăn Đảng dành cho dân (dù là kỹ sư hay công, nông,
binh sĩ) chỉ có chút cám bã thừa. Những thứ mà Đảng nghẹn họng không nuốt được,
mới đến lượt dân. Tử tế lắm vào các ngày kỷ niệm, thành lập, chiến thắng, Đảng
vẩy thêm cho một nắm bột cá, ba mẩu bánh thừa... thế là đủ tôn vinh sự vĩ đại
của Đảng, đủ để đám "dân ngu cu đen" chổng khu lên mà hát: Đảng là cuộc sống của
tôi, mãi mãi... chết theo người (!)... Liệu thế hệ cháu con có phải viết tiếp
bản tuyên ngôn độc lập thứ 4 cho nước nhà không nhỉ, và bao giờ sẽ viết?



Vừa đi làm được vài tháng ở toà soạn báo Văn hoá Văn nghệ công an, vừa ngửi thấy
hơi đồng, tưởng "chim khôn chọn được cành cao đậu". "Hết khổ rồi em nhỉ, Hỉ Nhi
ơi". Ai ngờ các đồng chí kiếm cớ, dựng vụ để loại bỏ mình ra khỏi túi chứa chính
sách. Thế là lại về hang đá làm thơ, viết văn, viết phóng sự, truyện vui bán cho
các báo để đắp đổi qua ngày, lòng bừng lên một ý chí cách mạng. Không phải "sáng
ra bờ suối, tối vào hang" mà ở lì trong hang. Cứ 5 giờ dạy, "cháo bẹ, rau măng"
xong là ngồi vào bàn ghế viết một mạch đến 6 giờ chiều khi chồng con trở về.
Cuộc đời nghệ thuật không những không sang trọng như câu thơ người viết mà đầy
gian nan bế tắc. Hễ ráo mồ hôi là hết tiền (một ngày từ 15 đến 18 tiếng). Cứ năm
ngày một phóng sự, ba ngày một bài viết. Cả tháng ít nhất phải có 10 bài lớn nhỏ
mới tạm giật gấu vá vai, trong khi biên chế bị cướp, hợp đồng bị phá. Nếu là
người khác, có lẽ đã tự chôn sống mình trong nỗi đau khổ mà chết hoặc tan thành
nước mắt rồi, mình trái lại, đóng băng mối giận hờn trong lòng lại mà viết, mà
hô khẩu hiệu: "Của xê da phải trả lại cho xê da"... Sở dĩ mình bị mọi người
trong toà soạn đố kỵ chỉ vì mình hơn họ một cái đầu, một bộ não đầy vết nhăn,
khúc cuộn chứ không phải phẳng lì, nông choèn, đặc bùn lầy, cỏ rả. Những tình
cảm "tất yếu" mà người đời thường giành cho một kẻ nữ nhi lại không chịu thường
tình như mình...



Chúa dạy: Nếu bị trời đầy thì phải chịu, còn bị người hành thì cố gắng vượt qua.
Mình đã vượt qua một cách dũng cảm phi thường, hang đá dần dần ấm lại, vì hơi
người, vì ý chí... Đến nay, "từ trong hang đá chui ra" mình bắt đầu tự hào về
năng lực, phẩm chất ý chí của mình. 11 năm đi dạy, đời chỉ là con số không, là
cau có trong những nghề cau có (từ 1982-1993). 10 năm buộc phải gõ đầu mình, ở
lì trong hang đá (1997- 2006), mình không những tự nuôi sống mình và gia đình,
còn ra được cả bốn chục đầu sách. Nhờ sách mà bắt đầu tạo dựng uy tín tên tuổi
của mình, cả trong nước lẫn ngoài nước. Thế mới biết ở đời khôn trong dại, dại
trong khôn, phúc ẩn trong hoạ, rủi ẩn trong may thật. Sự khôn của nhiều người
rốt cục cũng chỉ là lèn đầy cái dạ dày ba bữa, vài chục bộ quần áo khoác trên
người,thỉnh thoảng vác bụng đi đánh chén, biến bụng thành nấm mồ chôn sơn hào
hải vị mà thôi. Mình thoát khỏi sự "mị dân", bắt đầu vượt lên để làm chủ bản
thân, làm chủ cuộc đời, không còn phải lệ thuộc vào bất cứ tổ chức, ban bệ thành
phần nào trong nước, ra sức mà cày trên cánh đồng tưởng tượng đầy hoa thơm trái
ngọt của mình để cải tạo dần hang đá, giúp nó ấm áp có linh khí, sự sống hơn.




Thời gian như người buộc xích lôi đi, cứ tưởng năng nhặt chặt bị, hạnh phúc tự
tại, không tranh cướp của ai, cũng sẽ không ai tranh cướp với mình, nào ngờ...
lại hoá thành ảo tưởng, thành “chán chưa hở trời” hết (!). Hang đá cho đến giờ
phút này vẫn chỉ là hang đá, bao nhiêu sinh khí, hơi ấm, đồ đạc của nả dựng tạo
được, nhờ tấm lòng của bà con anh em Việt Kiều, thông qua các bài viết về dân
oan, về đảng, về bác "chí tôn"* bị đảng cướp sạch. Đầu tiên là xe máy - Chịu
cảnh "ngửi khói" thiên hạ gần 2/3 đời người, cuối 2002 mới có được, bỗng không
cánh mà bay. Như thể đã có sự tính toán từ trước. Cuối tháng 7, bỗng dưng tên
Quý, cán bộ dân phòng của khu, tìm vào xin số xe của hai vợ chồng, hỏi để làm
gì? Nó trả lời tỉnh bơ: "Các anh công an phường bảo ghi lại số xe để dễ quản
lý". Ngay sau đó là chiến dịch vây ráp, đi một bước bị theo một bước, dù đi bằng
chân mình, chân chồng, hay chân ải chân ai trong nhóm dân oan đi chăng nữa cũng
có đuôi bám. Mặt đất hằn rõ các vết chân chó. Rất có thể điện thoại bị nghe trộm
mà chúng biết kế hoạch mình sang nhà "mẹ mìn"- Đỗ thị Minh Hằng và cùng với mẹ
mìn, mượn tay bọn trộm để phá khoá, vì thời gian chỉ diễn ra trong tích tắc. Khi
mình dựng xe vào nhà, ông xã còn ngồi canh xe cho vợ cả tiếng đồng hồ, chỉ khi
biết mình sắp ra, mới lững thững bỏ đi, ai có ngờ cái dáng của chồng mình lại...
tệ nhất khi nhìn từ phía sau lưng như thế (mọi khi - đặc biệt sau mỗi lần cãi
nhau) vẫn là đẹp nhất cơ mà?



Cả một đêm tê tái, lang thang vô định ở các đồn công an làm thủ tục khai b á o,
đến các điểm công cộng như bệnh viện, bãi xe, trường học, hiệu cầm đồ để tìm xem
bọn trộm có gửi tạm vào đó trước khi tẩu tán không?... Sáng ra,vừa nhấc điện
thoại thông báo tin dữ, đã có tiếng cười khùng khục trong máy: - Vào các đồn
công an mà tìm, chắc chắn xe của bà đang bị câu lưu trong kho của một đồn nào
đó. Họ muốn chặt tay chặt chân bà đấy bà ạ. Bà không biết đảng ra cả một loạt kế
hoạch để đánh lại một người thích nổi loạn như bà, sau khi các bút danh đã bị lộ
à? Chính Phạm thị Lộc đã bán đứng bà để lấy lòng cơ quan an ninh, hòng xin lại
80 m2 đât tại ngã 5 thị trấn Kế - Bắc Giang đấy, chả phải bao nhiêu lần nó đã
ảnh báo sẽ tố cáo bà với công an để bà chết sặc phân sao ? Trời ơi, có kẻ cầm
mạng mình chạy trước công an, đẩy lòng hận thù của công an với mình lên tột đỉnh
rồi mà còn không biết. Xe máy đã là cái gì? Cẩn thận không thành tương ớt ngâm
trong lọ của bộ công an đấy**...



Sau đó là cắt Internet, rồi chặn bắt ở quán Net, tịch thu điện thoại di động
(vừa kịp dùng một tháng, biết thế nào là nền văn minh thế giới vì điện thoại có
rất nhiều tính năng vận dụng, vừa chụp ảnh, vừa ghi âm), tịch thu ổ USB, và tổ
chức khám nhà, moi rỗng mọi thứ trong nhà chất lên xe tải kềnh càng chở đi.



Sống giữa lòng đảng, trong cảnh lầm than, tài sản quý nhất là xe máy, compurter,
điện thoại di động, ổ USB, máy ghi âm, sách vở, tài liệu v.v thì nay nhờ sự vĩ
đại của Đảng, thông qua trăm tay, nghìn mắt của lũ cướp ngày là bộ công an, đứng
đầu là Lê Hổng.. anh (Hổng anh em, đồng chí chi hết, cứ đi theo xu hướng dân chủ
là oánh bể đầu luôn) oánh cả tư tưởng, oánh cả kinh tế, cho triệt tiêu mầm mống
dân chủ, nổi dậy đi. Với những kẻ nghiện ma tuý thông thường chỉ cần triệt cho
nó sợ, nhưng vẫn để lại các bố già để nuôi... Riêng với loại ma tuý tư tưởng,
chất kích thích, gây nghiện "tự do, dân chủ" trong sinh viên học sinh, dân nghèo
Việt Nam như thế này, cần phải theo đúng lời dạy của cha già: Với kẻ thù phải
cương quyết, khôn khéo. Những gì bất lợi cho độc tài đều có lợi cho dân chủ và
đều là kẻ thù số một của Đảng Cộng sản, nhất là trong lúc "Đảng đã cho dân hấp
hối niềm tin, giữa tự do sóng dâng tràn bờ" này.



Con rắn độc trước lúc chết, đã kịp oằn cổ giãy giụa và đã đớp mình một phát đau
điếng, còn ngoạm đi tất cả những gì quý giá của mình sau gần cả cuộc đời cầm
bút, chỉ vì không ăn theo, nói leo tư tưởng độc hại, trái đạo làm người, ngược
xu thế dân chủ của Đảng.



Ngoài kia, trên mạng Internet, bên kia bờ biển đông, mình tin bão đã động đây
trời rồi. Nhất định sẽ có sự kết hợp gắn bó: "nội công, ngoại kích, kích thêm
hăng" để mình sớm ra khỏi tình trạng này: một mình trong hang đá âm u, không
computer, không điện thoại, không internet, không phương tiện đi lại… Chỉ có lời
của Đảng vọng vào: Cấm! cấm cấm, bao gồm:



- Cấm không gặp gỡ các nhà dân chủ

- Cấm không trả lời đài báo nước ngoài

- Cấm không liên lạc bằng điện thoại (dù chỉ là điện thoại bàn) với bất cứ ai về
việc bị bắt.

- Cấm không được sáng tác những bài viết mang tính chống phá Đảng và nhà nước

- Cấm truy cập Internet ở bất cứ đâu trên địa bàn cả nước. Nếu cố tình sẽ có
cuộc vây ráp quy mô từ bộ công an (Khoảng 30 người) ập đến bắt sống như hai lần
trước (2-9 và 9-9-2006)

- Cấm tiếp xúc với các đối tượng dân oan khiếu kiện

- Cấm nhận đơn thư, hoặc bất cứ tài liệu nào trên mạng mang tính nói xấu Đảng và
nhà nước v.v và v.v



Chao ôi, tưởng Đảng chỉ vĩ đại nhờ cái đuôi định hướng dài, nặng và to quá khổ
(bắt 83 triệu dân Nam thành khỉ, vượn đười ươi giữa lòng đảng trị, trong thế
giới hội nhập toàn cầu), ai ngờ phần "thượng môn" của đảng cũng... to như rứa?
Phun ra đầy uế khí. Người sạch sẽ có nhân cách, lương tri như mình làm sao chịu
nổi ? Rồi xem văn hoá Đảng và văn hoá truyền thống dân tộc, ai thắng ai? Cho dù
có cả triệu triệu công an thực thi công việc truyền bá văn hoá đảng (bao gồm mị
dân, tham nhũng, khủng bố) thì 85 triệu người dân Việt Nam trong và ngoài nước
(dĩ nhiên có mình) sẽ xé toang tấm vải lịch sử mà đảng dày công xây đắp 76 năm
qua. Lúc ấy mọi thứ tạo dựng được từ đôi tay, khối óc, trái tim mình mới thực sự
là của mình, mới không bị Đảng giở trò cướp trắng trợn, công khai giữa ban ngày
ban mặt như thế này, dù là bất cứ lý do nào đi chăng nữa.

Hà Nội những ngày bị Đảng hành, đảng cướp

11-9-2006

Trần Khải Thanh Thuỷ

(nhà văn)

 

Đôi điều cảm nhận

Trần Khải Thanh Thủy
"tôi đã lựa chọn được thái độ chính trị cho riêng mình, "không sấp bên đục, chỉ ngửa phía xanh trong"…”

Viết tặng chú Nguyễn Thanh Giang Tôi là người mắc nợ ông, tuy nói ra có vẻ hơi buồn cười. Cho dù không hề gắn cho mối quan hệ này một ý nghĩ tiên tri nào, nhưng tôi không sao quên được lần ông đích thân leo tầng ba đến nhà tôi. Hoá ra từ lâu, bằng con mắt nhìn xa trông rộng, muốn tìm lực lượng trẻ kế cận cho nền dân chủ trong tưng lai của nước nhà, tôi đã vô tình được lọt vào tầm ngắm của ông. Khi đó tôi vừa rời khỏi báo Lao Động thủ đô, vì đọc một số tài liệu dân chủ, và ngứa tay viết một số bài báo gửi báo nước ngoài mà bị bọn slôchome nội hoá bám theo từng bước. Quá sơ suất nên trên đường đi của mình tôi đã để lại nhiều vết lông ngỗng "chết người" đủ để bọn "sơn tặc" giăng bẫy bắt giữa đường cùng tang vật. Cái "trò xưa tích cũ" của công an cộng sản (vu cho người đọc tài liệu dân chủ là buôn ma tuý) đã lọt vào những đôi tai nhạy bén của những nhà dân chủ, trong đó có chú Lê Thăng- bạn cùng làm việc với bố tôi từ hồi còn ở Cục Quân Giới (1952). Chiếc đĩa mềm duy nhất tôi may mắn giữ được sau cả vài giờ bị chúng lục soát tại nhà (thu đi 6 kg tài liệu ứng với khoảng gần 1000 trang vi tính) và sục vào máy tính lục soát kỹ lưỡng (từ thùng rác đến các ổ cứng) đã được ông bí mật đưa đến nhà tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang. Vốn tin vào lớp trẻ, ông đọc không sót một câu và rất ủng hộ tôi trong cách cảm, cách nghĩ về thời cuộc, con người và xã hội hiện tại. Thậm chí ông còn nhận xét: Trong văn tôi bao hàm cả kiến thức về kinh tế, chính trị, khoa học nên tư duy có phần sắc sảo, mạch lạc -mà theo ông- trong mỗi nhà báo, nhà văn phải có cả một nhà tâm lý, một nhà kinh tế, văn hoá, xã hội giỏi, có như thế mới có thể cầm bút được. Cuộc đời tôi bắt đầu mở ra từ lần đường đột và đáng nhớ đó. Bản thân tên của tôi là một thứ nước, tuy không đến nỗi vô vị như tính chất hoá học của nước (không màu, không mùi, không vị), nhưng bao năm qua tôi chỉ luẩn quẩn dưới chân cầu, không sao ra sông biển để hoà nhập với vô cùng được. Trang thơ tôi thể hiện rõ nét điều băn khoăn lưỡng lự ấy:
Cuộc đời chia hai dòng trong đục, Không sấp bên này phải ngửa phía bên kiaTa như thể con thuyền không lái Thời thế này sấp ngửa khó phân hai.Nhờ ông tôi đã lựa chọn được thái độ chính trị cho riêng mình, "không sấp bên đục, chỉ ngửa phía xanh trong". Có nghiã là hoà vào dòng chảy xanh trong của ông, tuy nguy hiểm nhưng có sự tự do nào lại không phải trả giá? Nhất định tôi phải tìm được bờ bến mới, nơi lòng sông, lòng biển chứ không thể cứ tắc nghẽn dưới chân cầu, ô nhiễm vị "tặc" của Đảng. Biết đâu, ra tới biển rồi, không chỉ mò được ngọc trai dưới đáy, tôi còn được nhìn cả những cánh buồm đỏ thắm phía khơi xa... Nhờ uy tín và thanh danh tên tuổi ông (đúng như cái tên cha mẹ đã chọn lựa giữa hàng nghìn cái tên dung tục khác ở đời) tôi đã được những người bạn chân thành chí cốt của ông chấp nhận, lần đầu là chú Vũ Thư Hiên - tác giả Đêm giữa ban ngày mà tôi đã đọc mê man suốt hai ngày hai đêm quên cả ăn, cả ngủ và triền miên sống trong dòng suy tưởng của mình hàng tháng trời sau đó. Thật không ngờ, một người đam mê văn học nghệ thuật như tôi, coi văn chương là tiêu chí của cuộc đời mình lại được núp trong tán rợp của ông, một nhân chứng lịch sử hùng hồn nhất trong thời Đảng trị, từng bị Đảng cùm kẹp suốt 9 năm trong tù, không hề tê bại ý chí mà lặng lẽ lục tìm trong ký ức những mẩu vụn đau thương của mình và bạn tù để viết lại trung thành một giai đoạn lịch sử đen tối nhất của cách mạng Việt Nam, không phải giải phóng con người theo những lời tốt đẹp Đảng tự ngộ nhận mà nói bằng từ ngữ dân gian ... một cuộc cách mạng nhằm...“phỏng g...” con người. Sự thực những ai bị Đảng cầm tù vì bất cứ lý do vớ vẩn nào còn sợ Đảng hơn cả sự phỏng... này. Phỏng, tuy đau đớn sưng tấy lên khiến chủ nhân phải la làng bỏ chạy, cho dù có mất toi của quý cũng đâu bằng bị Đảng cầm tù và chăm sóc theo kiểu đặc biệt khốn nạn, thua cả cách đối xử của ông chủ với các vật nuôi trong nhà?Thời điểm ấy, tôi nghèo lắm. Giữa bối cảnh:

Đất nước chìm trong cảnh mù loàBao nhiêu Từ Hi chết trong vây Lại không chịu "bó thân về với triều đình" hòng ăn theo nói leo như đa phần thần dân Việt Nam khác, tất cả trông vào mấy bài báo còm mang tính văn học nghệ thuật, không hề đánh đu chính trị, thời cuộc nên lúc nào cũng chỉ là một thứ "chuột chạy cùng sào". Nhờ chú Vũ Thư Hiên bắc cầu mà tôi được "múa bút kiếm cơm" trong lĩnh vực báo chí ở hải ngoại. Trang tôi phản ảnh là Thư Hà Nội, với tất cả thay đổi biến động, cảnh đẹp, nét văn hoá cũ, hoặc cảnh loạn ẩu trong thời buôỉ nhố nhăng do Đảng điều hành. Từ ấy dạ dày các con tôi mới thôi cựa quậy co thắt trong đầu. Nhuận bút ở hải ngoại dù chỉ ở mức "làm dáng" nhưng so với báo chí cộng sản vẫn là một trời, một vực. Một bài bình thường khoảng 1500 chữ, đánh đổ cả mớ bài trong nước...

Trần Khải Thanh Thuỷ và Ts Nguyễn Thanh Giang Được hơn một năm, tôi ngã ngựa- có lẽ vì quá xa rờì mục tiêu của báo, chạy theo viết văn vốn là sở trường của tôi chứ không viết báo, nên không kịp thời phản ánh những vụ nổi cộm mang tính thời sự như vụ bà con vùng Hoà Lộc Thanh Hoá bị công an Trung Quốc khủng bố. Quá ngây thơ về chính, trị tôi đã cả tin lời ông tổng biên tập báo Kinh tế và quốc phòng là ngư dân Việt Nam cắt lưới trộm của Trung Quốc, khi bị phát hiện bắt quả tang lại bắn súng chỉ thiên lên trời theo kiểu vừa ăn cắp, vừa la làng nên bị vu là hải tặc và bị công an bạn trừng trị là đúng (!).Không thể vịn vai đời để sống, tôi lại phải tìm đến ông, không ngờ một lần nữa, bằng mối quan hệ bạn bè bằng hữu, bằng uy tín chính trị cũng như chuyên sâu khoa học của mình, ông lại là cầu nối cho tôi bước tới chân trời khát vọng, là nơi tôi gửi gắm tâm sự nỗi niềm tình cảm mình trước nhân tình thế thái, cũng là nơi tôi nhận về những đồng tiền tình nghiã, có tâm để làm tròn sứ mạng trong gia đình nhỏ bé của mình giữa thời buổi giá cả tăng chóng mặt, đồng lương vô lý xô đẩy bao con người vào thảm cảnh, ngõ cụt.Tất nhiên nhìn một cây không thể thấy cả cánh rừng, chỉ một hiện tượng không kết luận được bản chất sự việc... Thông qua công việc , tôi còn biết ông đã giang tay cứu giúp rất nhiều người có xu hướng dân chủ khác (Vũ Huy Cương, Hoàng Tiến, Kim Ngân -vợ Nguyễn Vũ Bình) và một số trí thức trẻ đang cần giấu tên v.v... Không chỉ dừng ở sự cởi mở, cảm thông chân thành mà cả vật chất, tiền nong. Vốn được thừa hưởng sự nhân đức từ cha mẹ để lại, từ sự trồng cây phúc bao năm của cả ông và người vợ nhân hậu, hiền thục mà tài sản ông không hề thiếu, ngược lại dùng bằng ngôn ngữ hiện đại của lớp trẻ còn là "hạnh phúc có sẵn và mức sống trên thời đại". Một cuộc sống mà bất kỳ người Việt Nam nào cũng mong muốn ao ước và tự hào chính đáng. Mỗi lần bước chân vào nhà ông, gặp “ô sin” của ông, tôi lại cảm nhận điều đúc kết trong kho tàng ca dao Việt Nam:
Nhà sang yêu kẻ thật thàNhà giàu yêu kẻ vào ra nịnh thần.Thời gian đầu tôi vô cùng dè dặt vì cứ nghĩ đó là cháu ông, ít ra cũng có dây mơ rễ má ở quê hương ông, không ngờ điều ông bà tổng kết lại ngược hoàn toàn trong trường hợp này:
Xưa nay vợ giống tính chồng, Đời nào đầy tớ giống ông chủ nhà. Vậy mà con bé hao hao giống ông ở nét tự tin, thân mật, không hề có bóng dáng của một kẻ nô bộc, kẻ ăn người ở trong nhà. Chỉ riêng chuyện nó ngốn gần hết tủ sách của ông rồi đưa ra những lời bình luận khen chê hết sức bình đẳng trước ông và bạn bè của ông, trong đó có tôi, cũng đủ để làm tôi kinh ngạc.Vợ ông - bà Nguyễn Thị Tuyết Mai- một cây mai dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng đẹp một vẻ đẹp kiêu sa, mong manh, thầm lặng, không chịu cúi mình trước giông tố phũ phàng hay bạo lực cường quyền. Vài lần gặp bà tại nhà, tôi bỗng cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn bà một cách rõ ràng hơn, không chỉ là vẻ đẹp đơn thuần từ cái tên đưa lại. Danh ngôn nước ngoài nói: “Sau lưng người chồng thành đạt bao giờ cũng là một người vợ nhân hậu, đảm đang, tháo vát, vẹn toàn". Trong bà không chỉ toát lên vẻ đẹp của người phụ nữ Á đông: quý chồng, thương con, biết hy sinh cho tổ ấm gia đình hết mực, mà còn pha chút vẻ đẹp của người phụ nữ phương tây, với kiến thức, năng lực cũng như phẩm cách lãnh đạo. Hiện tại tuy bà đã nghỉ hưu, nhưng dư âm, lời vọng của chị em ở Trung ương Hội Liên Hiệp Phụ Nữ Việt Nam về bà Chánh Văn phòng ngày nào vẫn còn đồn thổi mãi. Thậm chí tôi còn ngờ rằng sở dĩ bà có được cách hành xử khác người như vậy vì bà là một trong số hiếm hoi những người được học hành đến nơi đến chốn, được thừa hưởng một sự nhân hậu, bao dung từ dòng dõi, giống nòi. Cái cốt cách mà chỉ ở loài hoa mai mới có. Xưa nay cái trò cắp thúng chạy theo đàn bà là điều mà bất kể ai là người Việt Nam cũng e ngại; chỉ với bà, họ trút bỏ được thói xấu thế tục đó, như vầng mây thoát khỏi đám sương mù nặng nề che phủ trước mặt. Ở góc độ đời thường, không ít người bảo ông dại: Cả cuộc đời trẻ trai say chí lớn rồi, giờ về già, mệt mỏi tóc điểm sương, rũ tay áo đi, tung hê hồ thỉ đi mà vui thú điền viên cùng vợ con cháu chắt, sao đâm đầu vào bụi rậm đầy gai góc hiểm nguy làm gì ? Phần ông, ông không quan niệm đơn giản như vậy, trái tim ông đập vì nghiã cả, nên ngay sau khi nghỉ chuyên môn, ông vò đầu bứt trán, trăn trở tìm ra lối đi mới cho vận hội nước nhà. Giữa thời buổi công nghệ tri thức toàn cầu, bão động đầy trời mà sao ở Việt Nam mình chẳng chịu rung rinh theo? Cứ lạc hậu theo kiểu "bán mặt cho đất, bán lưng cho trời" để "thoả mãn bần cô nông", cơm ba bát, áo ba manh mãi sao? Trong khi tầng lớp lãnh đạo thì ăn tiêu như phá, bán cả đất đai, tài nguyên, thềm lục địa, kho vũ khí, để đổi thành USD gửi ngân hàng Thuỵ Sĩ.Nhân đạo với chó sói là tàn ác với bầy cừu. Là một nhà khoa học chân chính, nhiều trăn trở tâm huyết với đời, ông muốn Đảng của mình thực sự phải đưa đất nước đi lên tiến kịp thời đại chứ không chỉ đề cao vai trò lãnh đạo một thời mà bỏ mặc tiến trình phát triển của đất nước trong đói nghèo lụn bại, đến mức bầy cừu không đủ cỏ mà ăn... Thế là như một quy luật tất yếu ở đời: giếng ngọt bị cạn trước, cây thẳng bị chặt trước...Thời buổi thằng dốt trị thằng giỏi, lúc nào cũng nơm nớp lo sợ mình bị thiên hạ, thần dân "bóc vở", "lột mẽ" huống hồ một trí thức - biết đề cao và phát huy trách nhiệm công dân như ông, không những "chỉ mặt" mà dám "bắt cả hình dong" các quan đồng chí của Đảng để phơi bày ra ánh sáng tận chân tơ kẽ tóc những việc làm bậy bạ. Trong cơn giận dữ, Đảng tung đòn cảnh cáo bằng lệnh bắt, tịch thu vi tính, máy in, cắt điện thoại v.v hòng trói cứng nhân cách và tư tưởng ông lại, làm gương cho các thần dân khác. Dòng sông đời ông 6 tháng liền không khác gì khúc sông Hồng cạn trong bài phú Tụng Tây Hồ của Nguyễn Huy Lượng:

Xinh thay cảnh Tây Hồ
Lạ thay cảnh Tây Hồ
Trộm nhớ thuở đất chia chín cõi
Hỏi rằng đây đá mọc một gò ?
Trước Bạch Hồ vào đấy làm hang
Long vương trổ nên vòng đại mạch
Sau Kim Ngưu chạy vào đây hóa trạch
Long vương đào chặn mạch Hoàng Đô...

Chỉ một khúc sông Hồng cạn mà Bạch Hồ (cáo trắng) đào hang, Long Vương (vua Thủy Tề) đánh đuổi, hòng khoét sâu và mở rộng thêm ra kéo nước vào, chưa đủ cả Kim Ngưu (trâu vàng) tìm đến đánh nhau bất phân thắng bại, cảnh tượng như một vũng tang thương, người khơi nguồn, kẻ chặn mạch, người đắp đê, kẻ phá hoại...Nhưng Đảng đã lầm, năm 1991 động vào nữ quái Dương Thu Hương, Đảng bị một bàn thua trông thấy. Cả một chính thể với gậy gộc súng ống xe cộ đồ sộ mà thua trí tuệ của một người đàn bà chân yếu tay mềm, vũ khí duy nhất là ngòi bút và miệng lưỡi. Cho dù huy động cả đám đông bồi bút, cướp diễn đàn để đe doạ, bịt miệng bà, lại bị bà vén váy quai cồng lên mà chửi, chửi đúng văn hoá, rất tri thức có bài bản... xem ra ngọn cờ cáu bẩn trong tay 15 kẻ thuộc bộ chính trị và cả bộ công an của cộng sản cũng phải thua cái váy của bà về sự sạch sẽ...Năm năm sau Đảng lặp lại sai lầm của mình, dù chặn mạch, bít nguồn, không cho dòng sông xanh chảy nữa nhưng uy tín khoa học, thái độ chính trị của ông trên trường quốc tế như một dòng chảy ào ạt, cuồn cuộn, khiến cả một bộ máy của Đảng phải dạt vội ra kẻo uy tín của cả cái nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam này bị trôi tuột ra sông ra biển, xuống 9 tầng điạ ngục mất. Thế là cả "trăm đánh một" mà phải chịu cụt, chịu què trước nhân cách ôn hoà, thanh cao, lồng lộng của ông. Thật là chẳng có cái dại nào giống cái dại nào. Từ đó, dòng chảy mang ánh sáng tri thức, dân chủ trong ông càng ào ạt mạnh mẽ, sâu lắng, chứa chan hơn. Những bài viết đầu tiên của ông còn thiên về chính trị, kén người đọc, thì càng những bài sau càng có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa thơ văn và đời sống xã hội, giọng văn uyển chuyển mềm mại và sâu sắc hơn. Mỗi ngày qua đi lại găm sâu vào tim óc chật hẹp của bọn người độc tài, cùng neo đậu vào bến bờ tâm cảm của hàng triệu người đọc. Không cần bó đũa, người dân yếu ớt vẫn coi ông như một cột cờ để hướng mình vào, gửi gắm tư tưởng, niềm tin của mình vào một nhà dân chủ thực sự, dũng cảm như ông, đặc biệt trong thời buổi lộn ẩu, mất dân chủ trầm trọng như hiện tại.Sau khi bị công an bố trí vồ lần thứ hai, ông bị hầu toà liên tục, bị cánh "bạn dân" tra vấn không ngừng về nguồn gốc cuốn Gửi lại trước khi về cõi của Vũ Cao Quận mà ông chủ định cho in để khơi rộng thêm phong trào dân chủ trong nước. Bị quấy đảo, phải đấu trí liên tục, cũng là chán cho thói đời điên đảo, ông gục ốm, từ ngoài 60 ky chỉ còn ngót nghét 55 ky, quả là một cái giá xứng đáng phải trả cho sự tự do, chân lý ở đời. Hệt như khi bị tống giam lần đầu vậy. Vừa gượng dậy để phất cao ngọn cờ dân chủ trong nước, ông thấy đau nhói ở sườn khi những người đồng hội đồng thuyền -từng được coi là những nhà dân chủ chân chính- bỗng quay lưng lại, phản bác ông về tội háo danh, tranh công, cướp cờ trên tay họ để nhanh chân về đích một mình, không những không "xanh cỏ" mà có cơ "đỏ ngực". Ông đau hơn cả bị công an bày đặt vây ráp công kích trả thù. Quả là làm người ở Việt Nam thật khó. Thà ông cứ "xấu đều" như mọi người: - Sinh ra là một kẻ vâng lời, lớn lên - cha mẹ sinh con, Đảng, đoàn, xã hội chủ nghĩa sinh tính. Vào Đảng để có dịp "trưởng thành trong nỗi sợ hãi các đồng chí của mình", về già khuây khoả với mảnh vườn nhỏ, chậu hoa cây cảnh, mũ ni che tai, quên hết thói đời ở ngoài khuôn cửa nhà mình... Đằng này ông lại "tốt lõi", trái tim không chịu nhét chính mình như mọi kẻ tầm thường chật hẹp khác mà thu nạp cả thế giới đại đồng, cho dù roi vung, cùm xích, bao mũi tên bắn lén quanh người.Gặp ông tại nhà trong cảnh nhập nhoạng tối, tôi thấy ông già hẳn đi, so với lần ông leo cầu thang tầng 3 hôm nào lên gặp tôi lần đầu, quả là một trời một vực. Đành rằng thời gian in dấu trên khuôn mặt người nhưng sự tàn phá nặng nề của nó khi bị bạn bè hiểu lầm, bội phản, tung tin thất thiệt mới tàn ác làm sao. Vui một đêm thành tiên, phiền một đêm thành cú.... Ngọn cờ dân chủ bao năm ở Việt Nam vẫn leo lét cháy, lúc mờ khi tỏ, vừa có cơ chụm lại thành vầng, vừa kịp thu hút những tiếng nói dân chủ trong và ngoài nước, những tấm lòng của hải ngoại từ năm châu bốn biển ủng hộ, chưa kịp toả rạng... lại có cơ tan rã vì bị cả gáo nước bẩn dội ẩu vào... Giữa cảnh chiều nhập nhoạng, nghe ông tâm sự, bộc bạch nỗi lòng, từ người yêu đến kẻ ghét tôi vừa quý trọng vừa thương ông, ai sinh ra trong cõi đời trần tục này mà chẳng từng bị như ông? Nhà văn Vũ Thư Hiên - bạn ông chẳng từng nói thay nỗi niềm thảm cảnh của 81 triệu dân Việt Nam bao đời nay rồi ư? "Việt Nam mình nghèo gì thì nghèo nhưng nhất định không nghèo tin đồn". Bản thân tôi chỉ là một nữ nhi, sống đúng mực, giữ mình, mà bao lần phải vịn vào câu thơ của ông bà truyền lại để sống:

Lòng ta ta đã chắc rồi ,
Dù ai nói đứng nói ngồi ... mặc ai.

Thay vì tự xã hội hoá mình theo lời khuyên của Xukhômlinxki- ông tổ nền giáo dục Nga: "Ta sống giữa mọi người, niềm vui lớn nhất là niềm vui giao tiếp", tôi phải làm ngược lại, coi cô đơn là bạn đồng hành như nhà văn cách mạng Dương Thu Hương đã làm vì môi trường văn hoá của xã hội mình bây giờ ô nhiễm nặng nề quá, quạ mỗi ngày mỗi đông, công mỗi ngày mỗi hiếm. Bao nhiêu giá trị cổ truyền bị Đảng thịt, Đảng hành thông qua các cuộc cải cách ruộng đất, chỉnh huấn chỉnh quân, tự phê bình xỉ vả, khai man lý lịch, tuyệt diệt hết rồi. Thật thà ăn cháo, láo nháo ăn cơm, đại gian hùng gian ác thành lãnh đạo Đảng, nhà nước, thành tổng cục, bộ trưởng, ông nọ, bà kia, coi lương tâm như mẩu ruột thừa, cần là cắt béng luôn. Hàng triệu con người không dám vượt qua hàng rào phẩm cách, không dám sống một cuộc đời dân chủ cần thiết như mọi công dân các dân tộc có chủ quyền khác. Hàng triệu con người tự quên mình là loài có cánh, tự đồng nhất mình với lồng sắt nan tre, thù ghét sự lượn bay, ca hát ở ngoài lồng... Nếu ông đã bất chấp nguy hiểm, chỉ cho họ đường đi , nước bước, tìm lại ánh sáng tự do, dân chủ cho mình, thì buồn làm chi ...! Nhân vô thập toàn, chín người mười ý cả mà...Thời gian và cả cộng đồng dân tộc sẽ là hai vị quan toà công minh nhất trả lại những giá trị sẵn có trong ông. Những giá trị mà không phải cứ lên gân, lên cốt hoặc giả danh núp bóng là được. Thời gian và lương tri dân tộc sẽ giúp ông lọc sạch tất cả, lấy lại những giá trị đích thực, bất biến ở đời...

Thăng Long thành hoài cổ
Trần Khải Thanh Thủy 29-7-2005